Od wielu lat w Polsce obserwujemy wzrost liczby startujących małych dzieci na zawodach i może nie byłoby w tym nic złego, gdyby rywalizacja ta była traktowana w luźny i bardziej zabawowy sposób. Dochodzi jednak do sytuacji, że atmosfera na przysłowiowych zawodach o „Puchar Koziołka Matołka” jest taka, jak na Pucharze Świata, a czasem i jeszcze bardziej napięta. I nie jest to zarzut w stronę organizatorów zawodów regionalnych czy wojewódzkich, bo chwała im za to, że chcą organizować zawody i starają się robić to najlepiej jak mogą, tylko bardziej w stronę rodziców oraz trenerów. Zauważalna jest presja wywierana na dzieci, co negatywnie wpływa na ich doświadczenie sportowe. Zawody często stają się polem rywalizacji między rodzicami, którzy od małego naciskają na wyniki, zamiast wspierać rozwój i pasję dziecka do narciarstwa. Ważnym aspektem jest także profesjonalizacja już na tym etapie, bo czy startowanie w wieku 6 lat w gumie narciarskiej, z dwoma parami nart nasmarowanymi na starcie mydełkiem (specjalnym smarem) ma sens? Nie pomaga w tym jednak nomenklatura zawodów jak np. Mistrzostwa Polski Dzieci, co od razu wzbudza poczucie presji. Ideą wprowadzenia tej nazwy była możliwość uzyskiwania przez dzieci różnorakich stypendiów za medale mistrzostw Polski, ale ma to także swoje negatywne strony. Dzieci w tym wieku powinny bardziej cieszyć się sportem niż być naciskane na wynik. A nadmierne eksploatowanie młodych zawodników może prowadzić do ich wypalenia, co obserwuje się w wielu przypadkach w Polsce. Mam nieodparte wrażenie, że w naszym kraju panuje mania tyczek i parcie, żeby jak najwięcej ich przejeździć, zapominając przy tym o technice i luźnej jeździe, chociażby w puchu czy snowparku. Wprowadzenie bardziej zbalansowanego podejścia, np. poprzez zwiększenie elementu zabawy, może pomóc zapobiec temu zjawisku i spowodować, że nasi alpejczycy będą lepsi technicznie z lepszym czuciem śniegu. Taka praktyka jest stosowana np. w państwach skandynawskich czy alpejskich, gdzie na początku nie myśli się o jeżdżeniu w gumie na tyczkach i walczeniu o ułamki sekund na lokalnych zawodach, tylko o ogólnym rozwoju fizycznym, a następnie ukierunkowaniu na konkretną dyscyplinę sportu. Należy zadać sobie pytanie, czy oczekujemy efektu tu i teraz, czy jednak długoterminowego planu. Zresztą wielu utytułowanych narciarzy jak Mikaela Shiffrin czy Marco Odermatt otwarcie mówiło, że na początku bawili się nartami, a później rywalizowali. Sam świętej pamięci Jeffrey Shiffrin uważał, że dzień zawodów, to jeden dzień straconego treningu. Zdecydowanie coś w tym jest, a nam brakuje luzu w wielu aspektach, także w kontekście nart.

Stanowisko Filipa Rzepeckiego, dyrektora sportowego PZN:

Nie do końca mam narzędzia i przełożenie na ligi regionalne, aby móc w nich coś zmienić, ale o wszystkim można rozmawiać. Takie zawody mają swój cel, program i agendę, którą realizują. Niestety mój idealny program i program lig regionalnych nie do końca są zbieżne. Myślę, że to będzie trudne do wprowadzenia w zawodach dla najmłodszych, ale za to wprowadziłem już pewne zmiany w Młodzieżowym Pucharze Polski, który organizuje PZN. Pojawi się konkurencja combi race, czyli taka rywalizacja bardziej na zwinność oraz mam w planie jazdę na ocenę. Chcę, aby nie tylko ścigano się na czas. Z perspektywy ambitnych rodziców nie jest łatwo dyskutować, bo finansują szkolenie sami, płacą klubom, więc wymagają wyników. Jeżeli dzieci nie wygrywają, to według ich mniemania coś jest nie tak. Nie po to płacą przecież, żeby się bawić. Łatwiej jest z rodzicami, którzy byli sportowcami albo mają pojęcie na ten temat, bo są bardziej wyrozumiali. Nie będzie łatwo, aby spróbować im wytłumaczyć, że wczesna profesjonalizacja i nastawienie na wynik są mniej ważne niż jazda w puchu, po muldach czy skoki, czyli taka ogólnorozwojówka narciarska. Nie jest ławo to wprowadzić, jeśli oglądamy Puchar Świata i wszyscy są w gumach oraz jeżdżą na czas. To będzie długotrwały i mozolny proces, który niekoniecznie się uda, bo zawsze znajdą się rodzice, którzy będą chcieli „pomóc” dziecku. Ciężko będzie to wyegzekwować od rodziców, bo nie możemy zabronić im się ścigać dzieci na własny koszt. Możemy tylko prosić, apelować, uświadamiać i liczyć na to, że rodzice oraz trenerzy posłuchają naszych rad. Ja jako małe dziecko jeździłem w kurtce, a nie w gumie.

***

Niniejszy tekst jest pierwszym z cyklu „10 grzechów polskiego narciarstwa”, który publikujemy w odcinkach. Co tydzień w poniedziałek Tytus przedstawia jeden z problemów, a do każdego odnosi się dyrektor sportowy ds. narciarstwa alpejskiego, czyli Filip Rzepecki. Wypatrujcie diabelskich grafik, symbolizujących grzeszne meandry polskiego narciarstwa.

Zobacz wszystkie artykuły Tytusa Olszewskiego z cyklu „10 grzechów polskiego narciarstwa”.